ગુજરાતના લોક નૃત્યો
-> ગરબો શબ્દ ગર્ભદીપ પરથી બન્યો છે.
-> ગર્ભદીપ શબ્દનો અર્થ ઘડામાં મુકાયેલો દીવો થાય છે.
-> ગુજરાતમાં માટીના અને પાતુઓનાં એમ બન્ને ગરબાઓ પ્રચલિત છે જે ગરબામાં છીદ્રો રાખવામાં આવે છે.
-> નવરાત્રિ દરમિયાન ગરબાને સ્ત્રીઓ માથા પર લઈ માતાજીનાં ગરબા ગાય છે.
દાંડિયા રાસ
-> દાંડિયા રાસમાં સ્ત્રી અને પુરુષો એમ બન્નેના બેઉ હાથમાં દાંડિયા હોય છે અને તેઓ ગોળાકારમાં તાલબદ્ધ રીતે રાસ લેતાં હોય છે.
-> દાંડિયા રાસ એ ખાસ મેર પુરુષોનું નૃત્ય છે.
ગરબી
-> ગરબી એ પુરુષો દ્વારા થતું સંધનૃત્ય છે.
ગોફ ગૂંથણ
-> ગોફ ગૂંથણ સૌરાષ્ટ્રના કોળી અને કણબીઓનું નૃત્ય છે.
-> ગોફ ગૂંથણ અંતર્ગત રંગીન દોરીની સુંદર ગૂંથણી ભરાય છે અને તેને ઉકેલાય છે.
ટિપ્પણી નૃત્ય
-> ટિપ્પણી નૃત્ય ચોરવાડની કોળી બહેનોનું શ્રમહારી નૃત્ય અને વૈરાવળની ખારવણ બહેનોનું નૃત્ય છે.
-> આ નૃત્ય ચૂનાને પીસતી વખતે કરવામાં આવે છે.
-> નૃત્યમાં ટિપ્પણી વડે ટીપવાની ક્રિયા સાથે નૃત્ય કરવામાં આવે છે.
પઢારોનું મંજીરા નૃત્ય
-> ભાલ અને નળકાંઠાના પઢારો દ્વારા આ મંજીરા નૃત્ય થાય છે.
-> નૃત્ય અંતર્ગત પઢારો ગોળાકારમાં મંજીરા લઈને તાલમેળ સાથે નૃત્ય કરે છે.
ઢોલો રાણો
-> ઢોલો રાણો નૃત્ય ગોહિલવાડ વિસ્તારના કોળીઓ દ્વારા થાય છે.
-> આ નૃત્યને પાક ખાળવામાં આવે તે સમયે કરવામાં આવે છે.
રાસડા
-> રાસડા એ સૌરાષ્ટ્ર વિસ્તારનું નૃત્ય છે.
-> સૌરાષ્ટ્રના પુરુષો સામાજિક અને ધાર્મિક પ્રસંગે રાસડા લેતા હોય છે.
-> રાસડા ત્રણ તાલી રાસનો પ્રકાર છે.
ભીલ નૃત્ય
-> ભીલ નૃત્ય પંચમહાલ વિસ્તારનું જાણીતું નૃત્ય છે.
-> આ નૃત્ય અંતર્ગત ભીલ જાતિનાં આદિવાસી પુરુષો તીર કામઠાં, ભાલા જેવા હથિયારો સાથે યુદ્ધ કરતા હોય તે પ્રકારે નૃત્ય કરે છે.
-> નૃત્યમાં કૂદકાઓ અને ચિચિયારીઓ આકર્ષણની બાબત છે.
મેરાયો નૃત્ય
-> મેરાયો નૃત્ય બનાસકાંઠા જિલ્લાનાં વાવ તાલુકાના ઠાકોરોનું નૃત્ય છે.
સીદીઓનું ધમાલ નૃત્ય
-> સીદીઓનાં ધમાલ નૃત્યમાં મશીરા એટલે નાળિયેરની આખી કાચલીમાં ભરેલી કોડીઓ, ધમાલ એટલે નાની ઢોલકી, માયમીસરા એટલે સ્ત્રીઓનાં વાજીંત્રો અને મોરપીંછનું ઝૂંડ જેવા સાધનોનો સમાવેશ થાય છે.
-> મૂળ આફ્રિકાના પરંતુ ગુજરાતમાં સ્થાયી થયા હોય તેવા સીદી મુસ્લિમોનું આ નૃત્ય છે.
-> આ નૃત્ય મુખ્યત્વે જાફરાબાદ પાસે જંબુસર ગામમાં જોવા મળતું હોય છે.
જાગ નૃત્ય
-> ઉત્તર ગુજરાતમાં ઠાકોરો, રાજપૂતો અને પાટીદાર વગેરે કોમની બહેનો દ્વારા જાગ નૃત્ય થાય છે.
-> આ નૃત્ય નવરાત્રિ દરમિયાન થતું નૃત્ય છે.
-> આ નૃત્યમાં બહેનો માથા પર માંડવી કે જાગ મૂકીને નૃત્ય કરે છે.
ડોકા અને હુડા રાસ
-> ડોકા અને હુડા રાસ સૌરાષ્ટ્ર વિસ્તારની ભરવાડ કોમ સાથે સંકળાયેલું છે.
-> સૌરાષ્ટ્રના ભરવાડો હાથમાં પરોણા લઈને ડોકા રાસ કરતા હોય છે.
-> ભરવાડો અને ભરવાડણો ઢોલના તાલે સામસામા હાથના તાલ અને પગના ઠેકા વડે સમૂહમાં જ નૃત્ય કરે છે તેને હુડા રાસ કહેવામાં આવે છે.
રૂમાલ નૃત્ય
-> રૂમાલ નૃત્ય મહેસાણા જિલ્લાનાં ઠાકોરો સાથે સંકળાયેલું નૃત્ય છે. છે
-> આ નૃત્ય હોળી અને મેળાનાં પ્રસંગે હાથમાં રૂમાલ રાખી થાય છે.
મરચી નૃત્ય
-> મરચી નૃત્ય તુરી સમાજની બહેનો લગ્ન પ્રસંગે કરતી હોય છે.
-> તાળી પાડ્યા વગર હાથની અંગ ચેષ્ટાઓ વડે થતું નૃત્ય છે.
ડાંગી નૃત્ય
-> આ નૃત્ય ડાંગ જિલ્લાનાં આદિવાસીઓનું નૃત્ય છે.
-> ડાંગી નૃત્યને ચાળો તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
-> નૃત્ય અંતર્ગત ચકલી, મોર જેવા પશુ-પંખીઓની નકલ થાય છે.
આલેણી-હાલેણી નૃત્ય
-> માંડવા તેમજ આલેણી-કાલેણી છોટા ઉદેપુર-જિલ્લાનાં તડવી આદિવાસીઓનું લોકનૃત્ય છે.
-> આલેણી-કાલેણી નૃત્ય આદિવાસી કન્યાઓનું ઋતુ નૃત્ય છે.
હાલી નૃત્ય
-> હાલી નૃત્ય સુરત અને તાપી જિલ્લાનાં દુબળા આદિવાસીઓનું નૃત્ય છે.
હમચી નૃત્ય
-> હમચી નૃત્યને હીંચ નૃત્ય તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
-> ગુજરાતમાં સારા પ્રસંગે રાંદલ માતાને તેડવામાં આવતા હોય છે અને રાંદલ માતાને તેડતા સમયે સ્ત્રીઓ દ્વારા થતાં નૃત્યને હમચી કે હીંચ નૃત્ય કહેવામાં આવે છે.
0 Comments